Opera o Warszawie będzie gotowa w przyszłym roku, jej premierę zaplanowano na 19 września 2025 r. Zostanie zaprezentowana w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w ramach festiwalu Warszawska Jesień i będzie częścią obchodów 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy po II wojnie światowej.
Autorem libretta opartego na motywach książki Grzegorza Piątka „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949” jest Beniamin Bukowski. Z kolei muzykę komponuje Cezary Duchnowski. Partytura ma być ukończona na przełomie sierpnia i września, wówczas ruszą z przytupem prace nad inscenizacją. Muzykę wykona Sinfonia Varsovia pod batutą Bassema Akikiego.
Spektakl wyreżyseruje Barbara Wiśniewska, absolwentka reżyserii warszawskiej Akademii Teatralnej a obecnie jej wykładowczyni. Od 2012 r. współpracuje z Mariuszem Trelińskim jako asystentka oraz reżyserka wznowień jego spektakli w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej, Palau de les Arts Reina Sofía, Theater an der Wien czy Narodní Divadlo Státní Opera.
Główną bohaterką opery jest Warszawa – zniszczona i odbudowywana, oglądana oczami dwóch kobiet: architektki Biura Odbudowy Stolicy i amerykańskiej dziennikarki. Autor libretta wzorował je na postaciach Heleny Syrkusowej (1900–1982), sekretarz generalnej Naczelnej Rady Odbudowy Warszawy, oraz Anne Louise Strong (1885–1970), urzeczonej komunizmem amerykańskiej reporterki, która obserwowała odwrót nazistów z okupowanej Polski i zdawała relację z początku odbudowy kraju, wciągniętego w orbitę Związku Radzieckiego.
– Odbudowa Warszawy była procesem, zarówno w pojęciu materialnym, jak i społecznym. Pozwalała głęboką traumę wynikającą ze skrajnego, piekielnego doświadczenia przekuć w materię nadziei, siłę przetrwania i pragnienie dobrego, mądrego życia. Tak spojrzała na libretto Barbara Wiśniewska, dlatego wybraliśmy ją na reżyserkę spektaklu – mówił podczas konferencji prasowej dyrektor Teatru Wielkiego – Opery Narodowej Waldemar Dąbrowski. – W dodatku reprezentuje ona piąte pokolenie warszawianek w swojej rodzinie. Jej rodzinne archiwum obejmuje szereg wydarzeń, do których nawiązuje autor libretta. (…) Barbara tworzy niezwykłą opowieść, bo mówi w pewnym sensie o swoich – dodał.
Wiśniewska podkreślała, że chce, by jej opowieść była zrozumiała również dla tych, którzy nie są głęboko związani z Warszawą, ale chcą poznać miasto, jego historię, zrozumieć specyfikę tego miejsca, traumy, którymi jest naznaczone. Odbudowę będzie pokazywać jako przestrzeń materialną i przestrzeń idei. Reprezentantką tej pierwszej będzie Helena, drugiej – Anne. W operze pojawi się chór, który będzie bohaterem zbiorowym, głosem mieszkańców miasta – dzieci, dorosłych, pochodzących z rożnych warstw społecznych.
Akcja zaczyna się przed wojną, w latach 30., od proroczego snu Heleny, absolwentki Politechniki. – Przyśniło jej się, że Warszawa musi zostać zmieniona, jest przeludniona. Najlepiej byłoby zburzyć miasto i zbudować je od nowa. Wkrótce okazuje się, że sen spełnił się w upiorny sposób – mówiła reżyserka. Będzie tu cała historia powojennego zrywu. Powrót ocalonych do obróconego w ruiny miasta, porządkowanie gruzów będące jednocześnie rozliczeniem się z przeszłością, śmiercią, zniszczeniem. Unaocznia ono skalę nieszczęścia, które dotknęło kraj. Ale pojawia się też nadzieja, gotowość do odbudowy, zapał, nowe wizje, oddolny ruch architektów. Pomysły planistów konfrontowane są z tym, czego oczekują mieszkańcy, z wizjami zachowanymi przez ich pamięć. W finale pojawia się myśl, że aby przetrwać, trzeba działać, budować, karmiąc się nadzieją, stworzyć Warszawę z marzeń od samego początku.
Podczas konferencji zaprezentowano zespół, który przygotuje inscenizację. Poza wspomnianymi już osobami tworzą go: Natalia Kitamikado (scenografia), Marcin Cecko (dramaturgia), Emil Wysocki (kostiumy), Maćko Prusak (choreografia), Aleksandr Prowaliński (światło), Bartek Macias (projekcje) i Mateusz Stępniak (charakteryzacja). „Opera o Warszawie. Najlepsze miasto świata” przeznaczona jest do wykonania na wielkiej scenie przez dużą obsadę wykonawczą z udziałem elektroniki i projekcji audiowizualnych.
Cezary Duchnowski, autor muzyki, komponuje utwory kameralne i symfoniczne, tworzy projekty multimedialne. Główne miejsce w jego działalności zajmuje twórczość elektroakustyczna. Idzie w kierunku sztuki synkretycznej, w której muzyka ma kluczowe znaczenie we współkreowaniu dzieła szerszego, jak projekty instalacyjno-dźwiękowe czy sztuki teatralne. Jak zapowiadano wcześniej, nowoczesny język i środki komunikacji mają przyciągać ludzi młodych, ale jednocześnie oczekiwane są nawiązania do tradycyjnych form operowych.
Opera powstaje na zamówienie miasta Warszawa. Realizowana jest w koprodukcji Sinfonii Varsovii i Teatru Wielkiego – Opery Narodowej.
wis
