Wykonawstwo historyczne przeżywa rozkwit. Wcześniej ograniczało się zazwyczaj do utworów powstałych między średniowieczem a XVIII wiekiem, teraz włącza się do programów coraz częściej kompozycje XIX-wieczne. Wykonywanie muzyki romantycznej na instrumentach z epoki pozwala odkryć ją na nowo. W nurt ten wpisuje się Międzynarodowy Konkurs Chopinowski na Fortepianach Historycznych. Już wkrótce odbędzie się jego druga edycja.

Specyficzna barwa instrumentów, ich możliwości związane z mechaniką przekładające się na artykulację, ale też pewne ograniczenia związane choćby z siłą dźwięku pozwalają zrozumieć zamysły kompozytora. Muzycy podkreślają, że kiedy obcuje się ze starym fortepianem, klasyczne czy romantyczne zapisy nutowe stają się bardziej uzasadnione i zrozumiałe, uwzględniają bowiem specyfikę ówczesnych instrumentów.

Jurorzy zakwalifikowali do tegorocznego konkursu 35 osób z 14 krajów. Uczestników wyłoniono spośród 84 kandydatów. To druga edycja wydarzenia. Pierwsza odbyła się w 2018 roku, w stulecie niepodległości Polski. Wówczas do fazy kwalifikacyjnej zgłosiło się blisko 60 pianistów z 19 krajów, a do konkursu zakwalifikowano trzydziestu. Zainteresowanie jest coraz większe. Nic dziwnego, bo i ranga konkursu jest bardzo duża.

Pomysłodawcą przedsięwzięcia jest Stanisław Leszczyński, dyrektor artystyczny Międzynarodowego Festiwalu Chopin i Jego Europa organizowanego od 2005 roku. Od początku na festiwalu pojawiały się instrumenty historyczne. Narodził się pomysł, by ten trend kontynuować również w ramach konkursu.

Uczestnicy pierwszej edycji Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego na Fortepianach Historycznych mieli do dyspozycji 19 fortepianów historycznych (oryginałów i kopii) pochodzących z kolekcji Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina oraz sprowadzonych z innych kolekcji polskich i europejskich. W tym roku dostępnych będzie 21 takich instrumentów.

W jury zasiądzie dziewięciu jurorów – Paolo Giacometti, Yves Henry, Tobias Koch, Václav Luks, Janusz Olejniczak, Olga Pashchenko, Ewa Pobłocka, Andreas Staier i Wojciech Świtała. W 2018 roku pianistów oceniała dziesiątka ekspertów – Claire Chevallier, Nikolai Demidenko, Nelson Goerner, Tobias Koch, Alexei Lubimov, Janusz Olejniczak, Ewa Pobłocka, Andreas Staier, Wojciech Świtała i Dang Thai Son. Zwycięzcą pierwszej edycji konkursu był Tomasz Ritter, laureatami ex aequo drugiej nagrody zostali: Aleksandra Świgut i Naruhiko Kawaguchi, trzeciej – Krzysztof Książek.

Konkurs złożony jest z trzech etapów. Pierwszy i drugi to recitale solowe, których repertuar – poza kompozycjami Chopina – obejmuje wybrane utwory Johanna Sebastiana Bacha, Wolfganga Amadeusa Mozarta a także polonezy polskich kompozytorów tworzących w pierwszej połowie XIX wieku. W trzecim etapie sześciu finalistów wykonuje wybrane przez siebie utwory Chopina z orkiestrą. W 2018 roku była to Orkiestra XVIII Wieku pod dyrekcją Grzegorza Nowaka, z kolei podczas drugiej edycji wydarzenia pianistom towarzyszyć będzie {oh!} Orkiestra Martyny Pastuszki.

Konkurs odbędzie się w dniach 5-15 października 2023 roku w Filharmonii Narodowej w Warszawie.

morb